In het boek:"The Fall of the Roman Empire, a new history of Rome and the Barbarians" bespreekt auteur Peter Heather een nieuwe theorie over de val van het Romeinse rijk. Dit is voor veel mensen altijd een mysterie geweest, omdat het Romeinse rijk, wetten en rechtspersonen en aquaducten hadden en hoe konden die nu veroverd worden door barbaren die alleen hard konden brullen in een berenvel?

Vrijspreker: Waarom zou je eigenlijk wat geven om hoe het Romeinse rijk ten val kwam?

Opperdienaar: Iedereen die een logboek open slaat in een laboratorium om te kijken wat de meetresultaten van gisteren waren, gelooft impliciet dat de principes van de natuur van gisteren gelijk zijn aan die van vandaag en die van morgen. Zijn interesse in het verleden komt voor uit zijn interesse in de toekomst, zijn doelen en zijn geloof dat de principes waar hij naar op zoek is om die doelen te bereiken, onveranderlijk zijn. Iedereen die een geschiedenisboek inkijkt, gelooft dat de mechanismen die de keuzes van mensen in het verleden bepaalden, gelijk zijn aan de mechanismen die keuzes van mensen in de heden en toekomst bepalen. Hij gelooft dat de werking van de menselijke hersenen en de atomaire principes die daar aan ten grondslag liggen, gelijk blijven door de tijd. M.a.w. iedereen die een geschiedenisboek inkijkt, is een determinist, of hij dat nu leuk vindt of niet.

De ondergang van het Romeinse rijk en van vele andere keizerrijken, vertelt je iets over wat er in de toekomst gaat gebeuren. Onderdanen van toen zijn net zo te foppen als onderdanen van nu, de heersers van toen maken dezelfde afwegingen als de heersers van nu. De enige ingangsvariabelen die anders zijn, zijn die van technologie en een betere beschikbaarheid van geschiedkundige informatie. De vraag is of dit een verschil kan maken aangezien de menselijke 'attention span' of aandachtstijd in 2013 ongeveer 8 seconden was, gedaald van 12 seconden in 2000 en mager vergeleken met de goudvis die zijn aandacht gemiddeld 9 seconden bij iets kan houden.

Vrijspreker: Ok, laten we zeggen dat het verleden van belang is om wat over de toekomst te zegen, Wat zijn de belangrijkste theorieën over de val van het Romeinse rijk?

Opperdienaar: Je hebt grofweg Edward Gibbon die A.H.M. Jones. Gibbon schreef een enorm boekwerk, maar in essentie komt het er op neer dat de Romeinen vanaf keizer Constantin christenen werden. Volgens Gibbon werden ze daarom een beetje soft en gingen de wrede scherpe kantjes er af, waardoor ze het verloren van brullende berenvellers. Jones aan de andere kant beweerde dat de belasting door de keizerlijke elite uiteindelijk zo hoog werd om alle oorlogen en bureaucraten te betalen, dat de onderdaan een inval door wie dan ook verwelkomde of zijn boerderij verliet (agri deserti) omdat het niet meer loonde om te werken. De Romeinse elite, dwong de boer te werken op het land en in feite werd de boer net als het land eigendom van de elite. Hiermee werd de middeleeuwse horige geboren, die op het land werkte en met het land verkocht werd als een soort tractor.

Vrijspreker: Hoe staat Peter Heather hier tegenover?

Opperdienaar: Hij ziet beide theorieën als onjuist. Libertariërs zullen vooral geïnteresseerd zijn in waarom hij de belastingtheorie niet juist vindt. De eerste theorie ziet hij als overigens als onjuist omdat de reden dat mensen christen werden, juist was om in een goed licht te komen bij de machtige, nu christelijke keizer. De Romeinse staat was nog steeds de leidraad, je koos alleen het geloof dat het best was om te klimmen in de Romeinse bureaucratie. De Visigoten van Alaric I die Rome uiteindelijk ten val brachten (410) waren ook christenen.

Belasting

De auteur geeft wel toe dat de bureaucratie enorm groeide. In 249 AD waren 250 senior bureaucraten, terwijl dat er in 400 AD bijna 6000 waren. Deze quote geeft denk ik het best zijn gedachtegang weer:

"Boeren produceren alleen wat ze zelf nodig hebben, plus wat hun dierbaren nodig hebben. Ze zouden meer kunnen produceren, maar vanwege hoge transportkosten en slechte houdbaarheid van voedsel laten ze dat na. In deze wereld kan belasting, zolang niet te hoog, de produktie verhogen. De belasting opgelegd door de staat, is een andere verplichting die moet worden nagekomen en boeren doen het extra werk om de extra productie te leveren. Alleen als de belasting zo hoog is dat boeren van de honger omkomen of het land uitgeput raakt, hebben zulke belastingen een negatief economisch effect. Dit betekent niet dat het leuk was om een boer te zijn in het laat Romeinse rijk. Hij werd zwaarder belast dan zijn voorouders en het was hem verboden om te verhuizen om zijn beste kansen te vinden. Maar er is niets te vinden in archeologisch of geschreven bewijs, dat er op wijst dat het laat Romeinse rijk zich aan de grens van zijn productiviteit of bevolkingsdichtheid bevond."

De vergrote bureaucratie was volgens hem ook geen probleem, omdat deze bureaucraten niet veel betaald kregen. Ze wilden de baan alleen omdat het ze wat opleverde via regelgeving. Hun beloning was niet in de vorm van salaris uit de belastingopbrengst, maar ze verkochten gunsten via regelgeving, dus kostte het geen geld.

Vrijspreker: Jaja, want transport van de extra productie van boeren wordt opeens wel winstgevend als de roverheid het afdwingt en naar de hoofdstad brengt? Maar niet als boeren het vrijwillig aanleverden om te ruilen tegen gehyperinflateerde Denarius en afgedwongen prijzen. En die regelgeving, daar hangt natuurlijk ook geen prijskaartje aan?

Opperdienaar: Boeren hebben altijd wat te klagen. De 4e eeuws keizers wisten goed te verkopen aan de mensen dat belasting nodig was voor het leger, dat ze beschermde tegen enge wildemannen in berenvellen met een brabbeltaaltje. Zo was er een ceremonie die aangaf hoe enthousiast de onderdanen over hun keizer waren. Als een nieuwe wet werd aangenomen ging dat als volgt volgens gevonden geschriften. Glabrio Faustus kondigde de nieuwe Code van Theodosius aan.  Hierna riepen de senatoren op de top van hun longen:

• Augustuses der Augustuses, de grootste der Augustuses! (8x herhaald)
• God gaf U aan ons! God heeft U voor ons bewaard! (27x herhaald)
• Als Romeinse keizers, vroom en blijmoedig, dat U mag heersen voor vele jaren! (22x herhaald)
• Voor het welzijn van de mensheid, voor het welzijn van de Senaat, voor het welzijn van de Staat, voor het welzijn van allen! (24x herhaald)
• U bent onze hoop, U bent onze redding! (26x herhaald)
• Dat onze Augustuses het eeuwig leve hebben! (22 keer herhaald)
• Dat U de vrede op de wereld brengt en triomf als persoon (24x herhaald)

Vrijspreker: Slaven weten altijd een manier te vinden om hun heerser te paaien en de auteur van dit boek lijkt daar geen uitzondering op.

Opperdienaar: Het vervolg was een ode aan de geschreven wet

• We geven dank voor Uw regulering! (23x herhaald)
• U heeft alle dubbelzinnigheden uit keizerlijke wetgeving gehaald! (23x herhaald)
• Vrome keizers plannen wijs! (26x herhaald)
• U voorziet wijselijk in rechtszaken. U voorziet wijselijk voor publieke vrede! (25x herhaald)
• Laat vele kopien van de Code bewaard worden in de regeringsgebouwen (10x herhaald)
• Laat ze bewaard worden onder de zegel van het publiek bureau (20x herhaald)
• Om te zorgen dat de wetten niet vervalst worden, laat vele kopieën gemaakt worden! (25x herhaald)
• Om te zorgen dat de wetten niet vervalst worden, laat alle kopieën uitgeschreven worden! (18x herhaald)
• Deze kopieën zullen gemaakt worden door de constitutionarissen, laat geen annotaties aan de wet worden toegevoegd! (12x herhaald)
• We vragen dat de kopieën bewaard bij het keizerlijke bureau gemaakt worden op kosten van de schatkist! (16x herhaald)

Ik denk overigens wel dat hoe harder de onderdanen hun onderwerping declameren, hoe zwakker het vertrouwen in de heerser is. Maar goed Rome viel nadat dit met de Denarius gebeurde

waarna prijscontroles werden ingevoerd in 301. De landeigenaren verplaatsten hun loyaliteit naar de Goten. Uiteindelijk moesten de verzwakte Romeinen alle 40.000 Gothische slaven vrijlaten die prompt overliepen en toen Alaric voor de 3de keer Rome belegerde, openden bondgenoten de stadspoorten, waarna de Goten zonder problemen naar binnen konden gaan voor een relatief beschaafde plundering.

Als heerser moet je altijd belofte op belofte stapelen om aan de macht te blijven. Je moet je slaven burgerschap beloven, je burgers eigendom van land, de inwoners van veroverde gebieden financiële steun, de ouderen een pensioen, de gebroken zielen een uitkering, je geld moet waardevast lijken. Goede heersers kunnen dit kaartenhuis van kredieten honderden jaren uitbouwen, maar uiteindelijk is alle geloofwaardigheid verloren, wordt er boter bij de vis gevraagd en blijkt al het krediet waardeloos. De kruik gaat zo lang te water tot ze barst en de vraag voor iedere heerser was en is altijd, of je kunt cashen voor ze barst.

Comments: