Modelletjes

Vrijspreker: Bob Murphy besprak laatst zijn eerdere interview met de econoom Brian Kaplan die nogal wat kanttekeningen plaatste bij de Oostenrijkse school van de economie. Wat pikte U hier uit op?

Opperdienaar: Wat vaak ter sprake komt in debatten tussen economen van de Oostenrijkse school en de main stream, is het gebruik van modellen. Een model is een versimpelde weergave van de realiteit die het mogelijk maak met onweerlegbare wiskunde tot een conclusie te komen. Bob Murphy probeerde bij de nabespreking uit te leggen tot wat voor absurde situaties dat soms leidde.

Wiskunde is natuurlijk een krachtig wapen om van één punt naar een ander punt te komen zonder dat daar een speld tussen te krijgen is. Niet alleen dat, vaak als we proberen te anticiperen op gebeurtenissen die ons nauw aan het hart liggen, sluipen allerlei valse argumenten binnen. Wiskunde kan ons op het rechte pad houden. Onze emoties kunnen ons rationeel denken namelijk goed vervormen. Wie aan roken of alcohol verslaafd is bijvoorbeeld, kent maar al te goed de excuses die een rationeel brein kan bedenken waarom het allemaal wel meevalt. Maar ook voor degene die tot de conclusie wil komen dat huurbegrenzingen, minimumloon en geld bij drukken geweldige resultaten hebben, is er een rijk buffet aan intelligent klinkende drogredeneringen beschikbaar. Vandaag de dag gooit de Modern Monetary Theory (MMT) bijvoorbeeld weer hoge ogen. Geld bijdrukken door de overheid zonder nadelige gevolgen. Satire lijkt soms het enige dat rest:

Six-Year-Old Saying, 'Why Don't We Just Give Everything Away For Free?' Surges To Top Of Democratic Polls

De menselijke eigenschap om met keiharde wiskunde aan een abstract model te werken, biedt aan de ene kant enorme bescherming tegen emotionele irrationaliteit. De valkuil zit hem echter in het modelletje. Dezelfde irrationaliteit verplaatst zich naar het modelletje waarop de wiskunde wordt losgelaten. Bob Murphy vertelde over een gesprek met een docent tijdens zijn studie. De docent had een modelletje om iets uit te leggen over de echte wereld, dat er vanuit ging dat er maar 1 product was. Bob merkte op dat dit niet meer zou werken met meerdere producten. Wat nu als je zowel bananen als tractoren hebt? Het antwoord van zijn docent: "Maar als je nu gewoon stelt dat een banaan 1 op 1 te converteren valt naar een tractor, dan werkt het weer."

Vrijspreker: Wat is dan de kracht en wat de zwakte van een model?

Opperdienaar: De kracht is dat het probleem in de echte wereld, met logica en wiskunde valt te bekijken.

De zwakte is, dat het een modelletje blijft en dus een versimpeling van de werkelijkheid. Zeker bij elk systeem waarin leven voorkomt, krijg je reacties. Als je als heerser denkt de belasting te verdubbelen en dan 2 maal zo veel geld op te halen, kom je bijvoorbeeld bedrogen uit. Het modelletje veronderstelt dat de consumptie van de belaste goederen gelijk blijft. Ook een belasting op productiviteit blijft niet zonder gevolgen. Als je sigaretten belast gaan mensen minder roken, als je arbeid belast gaan ze minder werken. Als je mensen de stuipen op het lijf jaagt over het klimaat, moet je niet gek op kijken dat er minder belastingbetalers geboren worden. Het is natuurlijk niet alleen aflaten verkopen en verder verandert er niets.

Economen denken vaak de hele economie met de rentestand te kunnen beïnvloeden. Maar in de samenleving zitten veel te veel elementen in die het gedrag van onderdanen veranderen. Misschien gaan onderdanen wel op een andere geldsoort over als de centrale banken het te bont maken.

Maar ook een model van het klimaat systeem laat bijvoorbeeld buiten beschouwing dat meer CO2 ook zorgt voor toename van de consumenten van CO2: planten. Daarnaast zouden er misschien wel meer wolken komen die meer zonlicht reflecteren. Als je model wolken en de toename van vegetatie buiten beschouwing laten, dan ben je als een centrale bankier die met 1 renteknop de economie denkt te kunnen reguleren.

Vrijspreker: Wat gebeurt er als wetenschappers verknocht raken aan hun model?

Opperdienaar: Bij de klimaatmodellen zie je al dat er met de data geknoeid wordt om het model in stand te houden. Je hebt er toch veel tijd en geloofwaardigheid in geïnvesteerd. Dit is iets wat op vele plaatsen tegelijk gebeurt.

Vrijspreker: Zijn er ook modellen waar niets op af te dingen valt?

Opperdienaar: 740full kate upton 30

 

 

 

Comments: