"Alle kunst is propaganda" zei George Orwell eens, dus de Opperdienaar ging afgelopen week naar de film "The Maze runner" wat een dystopische, apolcalyptische film is, dus dat past goed bij het citaat van Orwell.

Orwell, zo bleek onlangs uit de biografie van Michael Shelden had zelf nog wel eens wat moeite met censuur. Zo moest hij in zijn roman over Burma wat aanpassingen doen.

Vrijspreker: Wat waren dat voor aanpassingen?

Opperdienaar: Het stelde niet zo veel voor, maar eigenlijk was zijn uitgever zo bang geworden om aangeklaagd te worden voor smaad (na een duur voorvalletje), dat het meer een soort 'zelfcensuur' van de uitgever was. Orwell werd voorgesteld om een aantal corrupte ambtenaren te veranderen in corrupte zakenmensen.

Vrijspreker: Wat een slimme zet, dat lijkt me ruim voldoende en je ziet het vaak in films.

Opperdienaar: Inderdaad het was voldoende, kunst is geboren uit de noodzaak om het kwaad niet rechtstreeks te benoemen. In de film Avatar gaat een vloot oorlogsruimteschepen naar de planeet Pandora van de Na'vi om die te plunderen voor grondstoffen. Dit doet denken aan de 'war on terror' en de operatie heet zelfs 'Shock and Awe', met 1 wijziging: De oorlogsvloot in de film is een commercieel bedrijf. Precies de wijziging die Orwell moest doorvoeren: de slechte overheid vervangen door een slecht bedrijf en het kan zo de markt op. Voor uitgebreide review van Avatar zie hier.

Vrijspreker: Ik heb nog nooit een commerciële oorlogsvloot gezien, oorlog is een belachelijk inefficiënte manier om iets in bezit te krijgen. Oorlog is alleen te financieren via opgehitste belastingslaven, nooit uit opbrengsten van de verovering.

Opperdienaar: Als je er op let zie je het overal. Ik klik bijvoorbeeld op een andere film in mijn Netflix account, 'Resident Evil, retribution' en er is een gigantisch bedrijf 'the umbrella corporation' dat de wereld probeert te veroveren met een enorm leger. De vraag die nooit beantwoord wordt in dergelijke kunstwerken is: Hoe krijgt een bedrijf het voor elkaar om het geld achter te houden om een grote, niet productieve oorlogsvloot te bouwen in een concurrerende vechteconomie waarbij iets hogere prijzen gelijk concurrentie uitlokken. Dat is dan ook de kracht van propaganda, niet de leugens, maar de vragen waar overheen wordt gestapt.

Vrijspreker: Kan een oorlogsvloot in zichzelf niet winstgeven zijn?

Opperdienaar: De Irak oorlog begon met de belofte van Dick Cheney dat deze 20 miljard $ zou kosten en zich grotendeels zelf zou betalen en een bezetting die eerder weken dan maanden zou duren. Die tijd lijkt nu ver achter ons met een rekening van 6000 miljard $ en een blijvende bezetting. Maar hoewel een totaal verlies, voor sommigen blijft heel winstgevend natuurlijk. Oorlog en geweld zijn als entropie. Entropie neemt altijd toe, maar lokaal kan het af nemen ten koste van een grotere toename ergens anders. Zo kun je ook lokaal winst maken op oorlog, maar alleen ten koste van een groter verlies ergens anders. Om lokaal de entropie te laten af nemen, heb je energie nodig, afkomstig van de plaats waar het toeneemt (de zon bijvoorbeeld). Om lokaal oorlogswinst te laten toenemen heb je belastinggeld nodig afkomstig van de plaats waar de winst afneemt (de vrije markt).

Vrijspreker: Terugkomend op de film de Maze. Wat valt er voor symboliek uit te halen?

Opperdienaar: Het gaat om een aantal jongeren die met een gewist geheugen via een lift aankomen in een stuk natuur (the Glade), omgeven door een altijd veranderd doolhof (maze). Elke maand komt er via de lift een nieuw iemand bij en er zijn er al aardig wat, dus het loopt al een tijdje. De lift wordt ook wel 'de doos' genoemd en een verdrinkingservaring hoort bij iedereen die arriveert.

Deze doos is denk ik een metafoor voor geboorte. Het verhaal begint als de hoofdpersoon Thomas erbij komt. 

Hij merkt dat er veel mysteries zijn en ongeschreven regels waar hij zich aan moet houden (cultuur, wetten). Thomas heeft niet zo'n zin zich aan de regels te houden. Zijn antagonist is Gally. Deze is fysiek sterk, altijd uit op een gevecht en qua regel naleving nogal een fascist. Hij is erg bang voor de dodelijke grievers die in het doolhof huizen en vreest dat ze aanvallen als de regels niet strik gehandhaafd worden. Thomas handhaaft de regels niet en gaat het doolhof in terwijl dat niet de hem toegewezen functie is. Later komt er nog een meisje, Teresa, via de lift omhoog. Ze blijkt Thomas te herkennen. Beiden kunnen zich alleen herinneren dat ze bijna verdronken waren en vaak de uitspraak te horen hadden gekregen 'wicked is good' (gemeen is goed). 

Vrijspreker: Dus ze worden geboren en krijgen gelijk al ingefluisterd dat slecht goed is.

Opperdienaar: Inderdaad, als Thomas een griever weet te doden en het oudste lid van de groep (de zieke Alby) uit de maze weet te redden, rijst zijn status. Ze ontdekken dat de griever gemaakt is door degenen die hen in de lift omhoog gestuurd had (symboliek: de ouders hebben de monsters gemaakt). Teresa had 2 ampullen serum bij zich en 1 ervan kan gebruikt worden om Alby beter te maken (degene die ze in het doolhof gestopt heeft, zorgt ook voor gezondheidszorg en bevoorrading, uitkering), die zich daarna alles weet te herinneren, met name dat Thomas een schurk is. Gally wordt steeds bozer en eist dat Thomas gestraft wordt omdat deze zich niet aan de regels gehouden heeft en dat daarom alles mis begint te gaan.

De grievers gaan in de aanval (alle poorten van de maze openen) en richten een ravage aan. Thomas geeft zichzelf de andere ampul met serum en weet zich te herinneren dat hij ooit met Teresa voor de mensen werkten die al deze jongeren naar het doolhof hebben gestuurd en kennelijk ook de grievers en het doolhof hebben gemaakt. 

Gally wil Thomas en Teresa offeren om de grievers goed te stemmen (slaaf op slaaf geweld). Gally wordt gevraagd of hij niet naar huis wil en roept dan boos: "Dit is thuis" en  "Alles wat ons in leven heeft gehouden zijn de regels" Thomas weet te voorkomen dat hij geofferd wordt en rent met een aantal mensen en de sleutel de maze in. Na dappere gevechten met de grievers, weten ze een uitweg te vinden en terug te komen bij het inmiddels verwoeste laboratorium waar Thomas en Teresa ooit de jongeren verdronken en naar de Glade stuurden en iedereen via camera's observeerden (heersers die met camera's observeren).

Daar zien ze een video met uitleg van hun vroegere baas van het 'world catastrophy kill zone department' die uitlegt dat een geweldige zonnevlam de aarde grotendeels had vernietigd en dat daarna nog een vreselijk virus volgde. De jongeren waren in de Glade gezet omdat ze speciaal waren. De video eindigt met de boodschap: 'remember wicked is good' Als de jongeren weg willen, staat Gally opeens weer achter ze met een pistool. Hij antwoordt op de vraag "wil je dan geen vrijheid?" met "Denk je dat daar buiten de vrijheid is? Wij behoren in het doolhof" (De onderdaan wil liever in zijn gevangenis blijven en onder de regels leven)

Er ontstaat een gevecht waarbij Gally een speer door zich heen krijgt. Daarna worden ze meegenomen door soldaten in helikopters. Hen wordt verteld dat ze veilig zijn als ze over de smeulende ravages vliegen van wat er over is van de wereld en de maze van boven zien. Daarna blijkt dat de vrijheid die ze nu allemaal denken te hebben ook allemaal het plan is van de heersers die nu fase 2 van hun plan in werking zien treden. (de heersers zijn je altijd een aantal stappen voor)

Comments: